Με το Γιάννη Φιλιππίδη, εγκαινιάζουμε στο Μουσικόραμα μια ενότητα αφιερωμένη σε συγγραφείς και ποιητές. Με το δεξί Γιάννη!!
Ο Γιάννης Φιλιππίδης λοιπόν απ’ τους νεώτερους Έλληνες συγγραφείς με πολύ ιδιαίτερη γραφή, με την ευκαιρία της έκδοσης του τελευταίου του βιβλίου με τίτλο.. ΖΩΗ ΜΕ ΛΕΣ.. που κυκλοφορεί από την ..ΑΝΕΜΟΣ ΕΚΔΟΤΙΚΗ.. απαντάει στις ερωτήσεις μου, σκέφτεται φωναχτά, προβληματίζεται, αστειεύεται μαζί μου και με πληροφορεί.. πληροφορώντας σας για τα άμεσα μελλοντικά του σχέδια..
Γιάννης Φιλιππίδης συνέντευξη της Μαρίας Παπαδάκη στο "Μουσικόραμα"
Μαρία: Γεια σου Γιάννη. Σπούδασες υποκριτική και εργάστηκες ως ηθοποιός, αλλά στην πορεία καταστάλαξες στο συγγραφικό κομμάτι του πολυδιάστατου… εγώ σου. Πώς έγιν’ αυτό;
Η θεατρική διαδρομή εξελίχθηκε γρήγορα. Αλλά όσο μεγαλώνουμε, αποσαφηνίζονται πολλά μέσα μας. Εγώ ξανάρχισα να γράφω, όχι αυτοσχέδια και ασυνεπώς, όπως δηλαδή έκανα σαν παιδί. Στη γραφή επέστρεψα για να πλησιάσω το όνειρο της διείσδυσης στη μαγεία των ανθρώπινων χαρακτήρων, κάτι που μου ‘λειπε καίρια, ενόσω εργαζόμουν ως ηθοποιός, μοιραία υπακούοντας πιο πολύ σε βιοποριστικές ανάγκες, παρά σε στόχους νεανικής εμπνεύσεως, αλλά σταθερά οριστικούς. Κι αλήθεια, αυτό το παράξενο ταξίδι, συνέχισε με τρόπο απρόβλεπτα μαγικό.
Μαρία: Στην πορεία της συγγραφικής σου καριέρας έχουν κυκλοφορήσει αρκετά έργα σου. Πώς ένιωσες όταν κυκλοφόρησε το πρώτο σου βιβλίο; Θα ‘χε μεγάλο ενδιαφέρον, να εστιάσω ακόμα πιο πολύ, στην πρώτη μέρα της κυκλοφορίας του:
Γιάννης: Είχα τη χαρά να εκδοθώ για πρώτη φορά από έναν γνωστό κι ιστορικό οίκο την Άγκυρα, χρόνια πριν είχα ακολουθήσει την «αν είσαι και παπάς» διαδικασία χειρογράφου, εκδοτικών οίκων, αναμονής. Έτσι, τη μέρα που περίμενα να ‘ρθει το κιβώτιο με τις πρώτες «Μυρωδιές», μόνο χαοτική τη λες.
Αβάσταχτη λαχτάρα στην αναμονή, άγχος και παλαβοί σφυγμοί από την άλλη. Έκλαψα μ’ ένα παράπονο παράξενο, δε μου ‘χει μείνει έντονα το γιατί, ίσως να συγκινήθηκα που η ιστορία της πρώτης ηρωίδας Βασιλικής, αποκτούσε μ’ έναν αλλιώτικο τρόπο ύλη, γινόταν πράξη. Η xαρά τα επόμενα χρόνια, του να βλέπω βιβλία μου σε βιτρίνες και ωραίες θέσεις, πάλευε με το γεγονός των αγοραφοβικών μου ενστίκτων. Δεν ήμουν ιδιαίτερα κοινωνικός, τώρα το λέω και γελάν οι πάντες. Αλλά ο κόσμος που συγκεντρώθηκε γύρω και πλήθαινε με τον καιρό, ήταν που καταστάλαξε αισθήματα ασφάλειας και ζεστασιάς. Είναι οι νέοι άνθρωποι που σε πλησιάζουνε με την δημόσια εμφάνιση ενός βιβλίου, ίσως αυτοί να είναι και η πιο ικανοποιητική αμοιβή για μας.
Μαρία: Οι τίτλοι των βιβλίων σου είναι πάντα πρωτότυποι και λίγο… παιχνιδιάρικοι. Με ποιο τρόπο βαφτίζεις τα έργα σου;
Γιάννης: Η παλαβή φυσιογνωμία, είμαι γω. Εγώ ευθύνομαι για τη βαρύτητα ή το σκαμπρόζικο βάφτισμα ενός βιβλίου. Οι τίτλοι σ’ ένα οποιοδήποτε προϊόν τέχνης –κι η λέξη προϊόν ας μείνει καθαρή, όπως προϋπήρξε στη γλώσσα μας- οι τίτλοι λοιπόν, επικοινωνούν δημόσια το πρώτο μήνυμα. Δίνουν το στίγμα, πολύ πριν αγγιχτούν στο αληθινό τους βάρος απ’ τους μελλοντικούς τους φίλους. Αλλά η θεματική στην πεζογραφία, είναι τόσο διαφορετική κάθε φορά, έτσι κι οι τίτλοι ακολουθούν συχνά την ίδια την πορεία του χειρογράφου, ενόσω ξετυλίγεται αυτό. Πολλές φορές αλλάζουν ή μορφοποιούνται ανάλογα με την ροή και την προοπτική. Συνήθως όμως ξεκινάνε σαν ιδέα, σπανιότερα προϋπάρχουν ταυτόχρονα με την πρωτόλεια σύλληψη ενός μύθου. Σε κάποιες πιο μεμονωμένες περιπτώσεις, ίσως να είναι αυτοί, που τον προκαλούν ή τον γεννάνε.
Γιάννης: Πρωτοσυνήθισα τον όρο «παιχνίδια πεζογραφίας» μ’ αυτό το βιβλίο. Υπήρχανε χειρόγραφα, που κράταγα για χρόνια στα συρτάρια, περιμένοντας εκτίμηση εξωγενή, η αγάπη μου γι’ αυτά, ήταν σαφής. Aλλά μοιραία οι κοινοί εμπορικοί οίκοι, ενδιαφέρονται πρώτιστα για χαμηλά κόστη κι υλικό προβλέψιμο, μην το χαρακτηρίσω συχνά κι επιεικώς μονάχα για τα πανηγύρια. Στον «Άνεμο» σκεφτόμαστε αλλιώς: Μ’ ένα αποτέλεσμα βιβλίου πολυτελέστατο όσο κι απρόβλεπτο: σκληρόδετο και σε βαρύ χαρτί 120 γρ., πρεσβεύει όσα πιστεύουμε για το πως πρέπει να φτάνει ένα βιβλίο ως εμάς. Είναι μια πρόταση εκδοτική σε απροσδόκητα φιλική για τον αναγνώστη τιμή, το θέλαμε.Στο «Ζωή με λες» -για να φτάσουμε και στην ουσία του- αφέθηκα στα κείμενα, να ζωγραφίσω τη ζωή με χρώμα. Οι σελίδες διαδέχονται ενσταντανέ ανθρώπινων ιστοριών, που διεγείρουν όμορφα τη σκέψη. Αυτό λαχτάρησα. Να εκφράσω μια άποψη συνολική –εστιασμένη σ’ όλες τις προσλαμβάνουσες από την ίδια μας την εποχή, που ‘ναι πολύ αλλιώτικη για να αντέχεται εύκολα και απουσία του πνεύματος- για μία έννοια, τόσο ακριβή και άφθαρτη, ακόμα και σα λέξη: την ίδια τη ζωή σαν ανεκτίμητη αξία, που ‘ναι τόσο αυτονόητη, όσο κι ένας ξαφνικός μικρούλης αναστεναγμός στη μέρα μας.
Μαρία: «Βάλε εικόνα. Φαντάσου μέρες που θα ντύσουν εποχές κι ευνοϊκότερες προσωπικές στατιστικές. Οι επιλογές κι όχι μόνο οι προσευχές, είναι αυτές που ψιθυρίζουν λύσεις σκόρπιες από κει που δε φαντάζεσαι». Δικά σου λόγια απ' το τελευταίο σου βιβλίο, που φαντάζουν τόσο αισιόδοξα και… λευκά στη μαυρίλα της εποχής μας. Πιστεύεις, πως οι επιλογές είναι αυτές που μετράνε σε μια πορεία ζωής και αν λειτουργεί κάποιος μόνο με προσευχές, καθυστερεί την εξέλιξή του;
Γιάννης: Δεν την καθυστερεί, ενδέχεται και να αυτοακυρώνεται, να μη δρα, προσβλέποντας περισσότερο σε άλλη δύναμη, λιγότερο στον ίδιο. Αν η προσευχή δεν προσεγγίζεται έντιμα και καθαρά για την εσωτερική συγκρότηση, αλλά ξεπέφτει σε πολυπλόκαμο ρουσφέτι, καλύτερα να αποφεύγεται.
Μαρία: Ασχολείσαι και με τον ποιητικό λόγο;
Γιάννης: Τρελά, αλλά μονάχα σαν αναγνώστης, ακροατής κι αδελφικός φίλος των ποιητών, τώρα πια και συνεργάτης τους στον «Άνεμο». Σαν δημιουργός, απέφυγα τις φόρμες του, γιατί δεν είναι μυθιστόρημα, έτσι απλά. Συμβαίνει να είμαι τόσο φλύαρος και αναλυτικός στη δράση, που θα στριμωχνόμουν. Ακόμα και στο διήγημα, έχω τη γνώμη ότι μου βγαίνει ο αέρας της αναλυτικής πεζογραφίας, που μοιάζει μ’ ένα σχέδιο δουλεμένο πιο λεπτά στις λεπτομέρειες. Αλλά αγαπώ το σθένος και την πυκνότητα, που αποπνέει η οξύνοια της ακριβής ποιητικής γραφής. Την εκτιμώ και κάνω καθετί –άτυπα λειτουργώντας, αλλά ουσιαστικά, να ‘χω τον πρώτο λόγο στην επιλογή των χειρογράφων μας στον «Άνεμο»- για να ‘ναι ήσυχοι οι δημιουργοί στη μοναχικότητά τους, που παράγει θαύματα. Μέσα από ένα σχήμα εκδοτικό, που εκμεταλλεύεται τις εναλλακτικές προς όφελος τίτλων και αναγνωστών, μπορούμε πια να κάνουμε πολλά. Και πρώτ’ απ’ όλα ν’ απολαμβάνουμε και να εκτιμάμε την τέχνη του λόγου, που εξακολουθεί να εμπνέεται και να εμπνέει όλους μας.
Μαρία: Τον τελευταίο καιρό έχεις συμπράξει με τον Νικόλα Τελλίδη και απ' αυτή τη σύμπραξή σας έχει γεννηθεί ο εκδοτικός οίκος, η «Άνεμος εκδοτική», που ανέφερες παραπάνω.. Πότε και πώς έγινε αυτό και με ποιες προοπτικές;
Μαρία: Η δράση σας στην «Άνεμος εκδοτική», είναι αντισυμβατική και προχωρημένη. Νομίζεις πως αυτός ο τρόπος ο αντισυμβατικός σε σχέση με τη δουλειά που κάνετε εκεί και σε σχέση με τη διακίνηση των συγγραφικών σας έργων, ίσως είναι το μέλλον στις εκδόσεις, που τα τελευταία χρόνια υποφέρουν;
Γιάννης: Ο παλιακός τρόπος σκέψης, φθίνει όπως αναμενόταν, αλλ’ ας μη γελιόμαστε: Είναι κι ο ελληναράδικος τρόπος προσέγγισης δημιουργών, αξιών και προϊόντων τέχνης, έκανε τα πράγματα χειρότερα και σ’ αυτό τον τομέα. Αποτέλεσμά του, είναι ανάξια χειρόγραφα ή ακόμα και πρόσωπα, που δουλεύουν άξια για την απομάκρυνση του αναγνώστη. Όταν τα χειρόγραφα ξεχωρίζουν κι εκδίδονται βάσει τρίτων παραγόντων κι όχι της αξίας τους ή την στιγμή, που οι εμπορικής σκοπιμότητας οίκοι, δεν κάνουν καν αυτό που επίσημα επαγγέλλονται, το να διαδίδουν τα βιβλία μας με επιτυχία, τότε η μόνη λύση είναι εκδοτικές κινήσεις δημιουργών, που ενώνουνε δυνάμεις και λειτουργούν εναλλακτικά.
Το παλιακό, απλά θα γκρεμίσει περισσότερο με τον καιρό. Αλλά ποιος προλαβαίνει να το δει; Στον «Άνεμο» βλέπεις, κάθε λεπτό, κάθε φίλος, βιβλίο, συνεργάτης, ακόμα και μια καλόπιστη γνώμη, εκδηλώνει ένα κομμάτι απ’ το πως ονειρευτήκαμε τον εαυτό μας μέσα στις εκδόσεις των βιβλίων.
Μαρία: Ποια είναι η σχέση σου με το διαδίκτυο και πως βλέπεις τη σχέση του διαδικτύου με τη μουσική, τα βιβλία, την τέχνη γενικά;
Γιάννης: Είναι μια μαγική εναλλακτική η μοιρασιά της πληροφορίας, που αφορά την ύπαρξή μας, που μπορεί να σώσει δημιουργούς, να τους φέρει σε σχέση ανθρώπινη κι οριστική για τους φίλους τους. Μοιράζοντας πιο δίκαια την είδηση για τις δραστηριότητες κι όσα πρεσβεύουμε, αντέχουμε να συνεχίζουμε να ονειρευόμαστε βιβλία, δίσκους, προϊόντα τέχνης, ευκαιρίες για ανθρώπινη επαφή με ουσία. Στο διαδίκτυο βλέπεις, εκτός από φονιάδες κυκλοφορούν και μαγικοί καλλιτέχνες, εκτός από πειρατική διακίνηση μουσικής, υπάρχει η διάδοση κι η πώληση. Μην ακούς όσους μιλάνε για τη «δικτατορία της πληροφορίας» μαλλιοτραβώντας μια αστήριχτη υπερβολή, γιατί φαντάστηκαν την πληροφορία σαν το δικό τους μικρομάγαζο. Πικραίνονται που χάνουν οφέλη και προνόμια. Το διαδίκτυο, όπως κι όλα τα πράγματα έχει πολλές όψεις. Ας διαλέξουμε ανάλογα με τη στιγμή, το τμήμα του που μας προάγει, μας ομορφαίνει και μας ωφελεί.
Μαρία: Η σημερινή κατάσταση στην Ελλάδα, πως λειτουργεί μέσα σου;
Γιάννης: Αδυνατώ να διακρίνω αν είναι κατάρα ή ευχή, να συναναστρέφομαι χιλιάδες-αμέτρητους ανθρώπους με τρόπο προσωπικό και να ‘χω τόσο-μα τόσο πολυπρισματική εικόνα, της οποίας το αποτέλεσμα, φανερά με κάνει δυστυχή, συχνά μ’ εξαγριώνει ή με κατεβάζει με σφιγμένη τη γροθιά στο δρόμο. Αλλά η ζωή μέσα απ’ τη δική μου παράξενη οπτική, μετατρέπει κάθε στιγμή σε μια στιγμή πεζογραφίας, γιατί αυτή ανασαίνει καθημερινά μέσα μου κι ευτυχώς, μιας και τα μάτια της εστιάζουν στα ανθρώπινα, μου εμφυσάει τη δύναμη, να επιστρέφω αποτυπώνοντας στιγμές, συμβάντα και αισθήματα, διεκδικώντας τακτικά τον απόλυτο μοναχικό χρόνο, όπου εκτονώνω τις ψυχικές εντάσεις, σχηματοποιώντας τις σε λόγο, που κάτι ακριβό ονειρεύτηκε ν’ αφήσει στην ανάγνωσή του, μια ανάσα προίκα για τους μελλοντικούς συνειρμούς στις σκέψεις μας.
Μαρία: Όταν γράφεις ένα καινούργιο βιβλίο, τι συνθήκες θέλεις να επικρατούν γύρω σου και μέσα σου;
Γιάννης: Συγκρότηση εσωτερική και διατήρηση μιας σχέσης ειλικρίνειας με το χειρόγραφο. Οι εντάσεις κι όσα ξετυλίγεις, διατηρούν καλύτερα τη ζεστασιά τους, αν παραμένεις σχετικά πιστός στα ραντεβού σου με το κείμενο. Τα διαστήματα που γράφω μυθιστόρημα, έχουνε μέρες διαμορφωμένες έτσι, που να επιτρέπουν ολική προσωπική εξαφάνιση και τη συγκέντρωση, που δεν επιτυγχάνεται μονάχα ευκαιριακά μέσα απ’ την έμπνευση, αλλά ασκείσαι να επενδύεις, αφαιρώντας εξωτερικά ερεθίσματα, αποσπάσαι σπάνια. Με ακρόαση επιλεγμένης μουσικής και λίγη παραπάνω εσωστρέφεια, μπορώ να νιώσω ότι ασχολούμαι με την ολοδική μου τελειομανία, πριν δώσω το οκ, πριν πάρει το γραπτό, μορφή του τελικού βιβλίου.
Μαρία: Ταυτίζεσαι με τους ήρωες σου; Κουβεντιάζεις μαζί τους;
Γιάννης: Πολύ σπάνια, αλλά παίζει κάτι μαγικό. Χρόνια πολλά μετά απ’ το πρώτο βιβλίο, συναντιόμαστε με φίλους που ‘ρθανε κοντά μέσα απ’ το διάβασμα, με τον καιρό. Δε χάνουμε ποτέ την ευκαιρία εκεί να κουβεντιάζουμε για χάρτινα αγαπημένα πρόσωπα, λες και ζουν πλάι μας ή λίγο πιο μακριά. Είναι οι ήρωες που ντύνουμε με χαρακτηριστικά από μας ή τα ερεθίσματά μας και επιζούν πολύ μετά το τέλος οποιουδήποτε μυθιστορήματος. Καμιά φορά μάλιστα, επιστρέφουν σ’ ένα επόμενο. Σε μένα έχει γίνει ήδη μια φορά αυτό και ευθαρσώς δηλώνω, ότι ετοιμάζομαι να επαναλάβω το εγχείρημα, έχει μεγάλο ενδιαφέρον.
Μαρία: Νομίζεις πως υπάρχει ακόμη κοινό στις δύσκολες μέρες μας, που αγοράζει και θα αγοράζει βιβλία;
Γιάννης: Το ποσοστό έτσι κι αλλιώς των τακτικών αναγνωστών στη χώρα, είναι θλιβερό. Φωνάζει πόση σαχλαμάρα και θόρυβο έχουμε επιτρέψει να εισβάλλει μέσα μας λόγω τρόπου ζωής, αντίληψης ή απορρόφησης από υποπροϊόντα τηλεοπτικά. Χάσαμε δυστυχώς τη γνώση, πως το βιβλίο, ηρεμεί και σε σωπαίνει, καθαρίζει την τρέχουσα υπερένταση, σε επιστρέφει εντός σου όμορφα, εν τέλει σε γιατρεύει. Κι όσοι το αισθάνονται αυτό, μπορούν και εκτιμούν ότι ένα βιβλίο κοστίζει χαμηλά σε σχέση μ’ όσα μας προσφέρει, αλλάζει αγκαλιές με δανεισμό, αλλά αξίζει να ‘χει την ψήφο της αγοράς μας κάθε τόσο. Έτσι μονάχα θα ‘χει δύναμη, να υπάρξει και στο μέλλον, διεκδικώντας πάντα το καλύτερο.
Μαρία: Αν υπήρχε μηχανή του χρόνου, θα τολμούσες ένα ταξιδάκι; Αν ναι, που θα ‘θελες να πας: στο παρελθόν, στο μέλλον ή κάπου αλλού;
Γιάννης: Εννοείται ότι θα λειτουργούσα ανατρεπτικά.Θα τη χρησιμοποιούσα για να εκμεταλλευθώ πιο απλωτά το χρόνο. Είναι τόσα πολλά που θες να κάνεις και σε σφίγγει το ωρολόγιο των υποχρεώσεών σου, που θα χαιρόμουν να μπορώ να λέω: Παρασκευή ως Κυριακή; Αντί για τρεις, οχτώ οι μέρες. Θα ‘ψαχνα επίσης τη διάβολο-μηχανή για το ενδεχόμενο να διπλασιάσω την έκταση της άνοιξης, που θεραπεύει με τον απριλιάτικο καιρό της κάθε σκέψη σκοτεινή. Στις υπόλοιπες εποχές, θα μοίραζα το υπόλοιπο εξάμηνο, χωρίς σημαντικές τύψεις.
Μαρία: Ευχαριστώ Γιάννη. Εύχομαι το καινούργιο σου βιβλίο να μπει.. επισκέπτης αε πολλά σπίτια και να πέσει.. βάλσαμο σε πολλές ψυχές...
