«Δυο γυναίκες στα δύσβατα μονοπάτια της ζωής» • κριτική βιβλίου από τον συγγραφέα Γιάννη Παπαγιάννη για τον Ελεύθερο Τύπο (Κυριακή 12 Οκτωβρίου 2014)


« Οι χαρακτήρες του Γιάννη Φιλιππίδη είναι πολυδιάστατοι και αντιφατικοί, κερδίζοντας σε ένταση και αληθοφάνεια, και οι πολλαπλοί τρόποι που μπορεί να τους αντιμετωπίσει κανείς, βοηθούν στην ενεργοποίηση του αναγνώστη».

Οι παλαιότεροι ίσως θυμούνται και οι νεότεροι ίσως έχουν ακούσει το φαινόμενο Ταχτσή και το «Τρίτο στεφάνι», το οποίο από μυθιστόρημα ολίγων αντιτύπων έγινε ελληνική αλλά και παγκόσμια επιτυχία, καθώς πρωτοτύπησε για την εποχή του κι έδωσε το λόγο στις ταπεινές γυναίκες κι επίσης εντρύφησε σ’ ένα σκληρό λαϊκό ρεαλισμό που δεν είχε έως τότε προηγούμενο.

Στα ίδια χνάρια, αλλά με εντελώς διαφορετικό ύφος και μορφή, βαδίζει εδώ και χρόνια ο Γιάννης Φιλιππίδης και είναι από τους λίγους Έλληνες συγγραφείς, που ακολουθούν αυτόν τον δρόμο του σκληρού κοινωνικού ρεαλισμού υπό την γυναικεία οπτική.
«Ο Απρίλης στάθηκε αλήτης» είναι κατά τη γνώμη μου, καλύτερο από την επιτυχία του συγγραφέα «Η μυρωδιά σου στα σεντόνια μου», καθώς ο Γιάννης Φιλιππίδης, ίσως σε πορεία συγγραφικής ωρίμανσης, περιορίζει το ρόλο του παντογνώστη αφηγητή στο μυθιστόρημα κι επεκτείνει τις διαλογικές σκηνές, από τις οποίες μπορούν να προκύψουν τα παρελθόντα χωρίς άμεση αναφορά και παρέμβαση του συγγραφέα.
Ίσως, μάλιστα, ένας ακόμα μεγαλύτερος περιορισμός και των φλασμπάκ, όπου, μέσα από διάλογους και γεγονότα τού σήμερα προέκυπταν μισοκρυμμένα τα μυστικά του παρελθόντος, να έδινε ακόμα καλύτερο αποτέλεσμα.

Μάνα και κόρη
Παρότι βασική πρωταγωνίστρια είναι η Στέλλα, μια μεσόκοπη γυναίκα, της οποίας η ζωή ιστορείται με χρονικές μετακινήσεις από το παρόν στο παρελθόν, σημαντικό χώρο καταλαμβάνει η μητέρα της η Ζωή, η οποία εκφράζει τα προβλήματα και την απελπισία της τρίτης ηλικίας, την αναπόφευκτη πορεία προς το τέλος. Μέσα από τα πρόσωπα αυτών των δύο γυναικών, το οικογενειακό κοινωνικό πρότυπο καταβαραθρώνεται, καθώς αποδεικνύεται πολύ μακρινό από τις πραγματικές συνθήκες της ζωής. Οι χαρακτήρες του Γιάννη Φιλιππίδη είναι πολυδιάστατοι και αντιφατικοί, κερδίζοντας σε ένταση και αληθοφάνεια, και οι πολλαπλοί τρόποι που μπορεί να τους αντιμετωπίσει κανείς, βοηθούν στην ενεργοποίηση του αναγνώστη.
Η σεξουαλική ελευθεριότητα της ηρωίδας, για παράδειγμα, μπορεί να εκληφθεί ως επαναστατική ή ως κατάθλιψη και η πολυποίκιλη πορεία της στη ζωή να ιδωθεί ως επιτυχημένη ή και αποτυχημένη.