Το
εξαίρετο ολοκαίνουργιο βιβλίο του πολυγραφότατου συγγραφέα Γιάννη Φιλιππίδη
αναμοχλεύει μια παρελθούσα εποχή με τα δικά της ιδιαίτερα ήθη και
χαρακτηριστικά, μια εποχή που ενώ από τη μία έτρεφε την ελπίδα για ένα καλύτερο
αύριο από την άλλη είχε ως αντίβαρο, την καθήλωση σε ένα άκρατο
κοινωνικοπολιτικό και ηθικό συντηρητισμό. Δυστυχώς, τόσες δεκαετίες μετά,
κάποια από αυτά τα χαρακτηριστικά εξακολουθούν να μας ταλανίζουν ακόμα.
Η
πατριαρχική εξουσία και η ενδοοικογενειακή βία είναι μάστιγες για τις οποίες
δυστυχώς κάνουμε λόγο και σήμερα. Η κεντρική ηρωίδα του νέου μυθιστορήματος του
Γιάννη Φιλιππίδη πέφτει θύμα μιας βίαιης συμπεριφοράς, που ενδεχομένως
συμπεριελάμβανε και τη σωματική, και η οποία χάραξε βαθιά και οδυνηρά χνάρια
στην ψυχή και στη ζωή της. Ένας συντηρητικός, φαλλοκράτης και αναχρονιστικός
άντρας, ο Ανέστης, φέρεται αυταρχικά, υιοθετώντας συμπεριφορά απόλυτου
εξουσιαστικού ελέγχου, απέναντι σε όλα τα θηλυκά της οικογένειας. Στην αδελφή
του, τη γυναίκα του και την κόρη του.
Η
πρώτη, η αδελφή του η Αννέτα, με όπλο τον τσαγανό του χαρακτήρα της κι έχοντας
ως κίνητρο τη δύναμη του έρωτα, που τα πάντα κινεί, δραπέτευσε νωρίς από το
βίαιο περιβάλλον, περισώζοντας κάποια από τα κομμάτια της προσωπικής της ζωής
και αξιοπρέπειας.
Η
δεύτερη, η σύζυγος, υπομένει στωικά και παθητικά την καταλυτική κυριαρχία του
άντρα-αφέντη εξαγοράζοντας μια φαινομενική ειρήνη μέσα από τη σιωπή, την
υπομονή και την απέραντη υπομονή. Στοιχεία που παρ’ ολίγον να της στοιχίσουν
την ίδια της την ζωή. Όμως, η αποστασιοποίηση απέναντι στον συζυγικό δεσποτισμό
ισοδυναμεί με ακούσια συναίνεση. Φυσικό επακόλουθο ο σύζυγος να γίνει δυνάστης
και στη ζωή του τρίτου θηλυκού, της κόρης του, της Ισμήνης που είναι μια βασική
περσόνα του μυθιστορήματος.
Όπως
όμως, η αδελφή του Ανέστη, έτσι και η κόρη του, δεν υιοθέτησε παθητική στάση,
δεν παραδόθηκε στην υποταγή και την ήττα, ανέλαβε δράση. Πήρε την απόφαση να
ξεφύγει από τον βίαιο πατέρα, εκτεθειμένη σε μία απίστευτη ταλαιπωρία, ζώντας
παράλληλα το δράμα μιας ατιμωτικής κι ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης. Από μια ζωή
μισή και μίζερη επέλεξε το ρίσκο της αναζήτησης της ευτυχίας, όπως το όριζαν τα
προσωπικά της «θέλω». Πού αλλού θ’ αναζητούσε δεκανίκι, παρά μόνο στο άτομο που
της έδειξε τον δρόμο. Στην άλλη βασική περσόνα του βιβλίου, τη θεία της, που
αποτινάζοντας από νωρίς την αντρική εξουσία, ακολούθησε την επιλογή της καρδιάς
της.
Η
Πέρσα, το νέο όνομα της θείας Αννέτας, για την οποία ο συγγραφέας επέλεξε
συμβολικά να σηματοδοτήσει τη νέα της ζωή μέσα από τη διαγραφή ακόμα και της
προηγούμενης ταυτότητάς της, θα παίξει σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη του έργου.
Αυτή που τόλμησε πρώτη ν’ ανοίξει τα φτερά της, ακόμα κι αν αυτά ψαλιδίστηκαν,
είναι εκείνη που αποτέλεσε την Κιβωτό της σωτηρίας στο alter ego της, τη μικρή
Ισμήνη. Της πρόσφερε άσυλο, ασφάλεια, ελπίδα και προοπτική. Όλα αυτά μέσα σε
ένα ομιχλώδες πολιτικό και κοινωνικό περιβάλλον, στην καρδιά της επτάχρονης
χούντας, που απειλούσε όχι μόνο την καριέρα αλλά και την ελευθερία της
ανυπόταχτης Πέρσας.
Ο
Γιάννης Φιλιππίδης μέσα στο σκιερό κι ανήλιο περιβάλλον, στο οποίο ξετυλίγονται
οι ζωές των ηρώων του, προβάλλει ένα ξέφωτο λάμψης και ελπίδας, ακτίνες φωτός
και διαφυγής από τη μιζέρια και το τέλμα, ένα μικρό «ηλιόλουστο ουρανό».
Καθιστά έτσι ένα βαρύθυμο και συχνά εφιαλτικό πλαίσιο δράσης σε φωτεινή πρόταση
ζωής, όπου ανθεί η ανθρωπιά, η αξιοπρέπεια, ο αδιαπραγμάτευτος έρωτας. Ο
τελευταίος αποτελεί βάλσαμο, αλλά και δίχτυ προστασίας για τη μικρή ηρωίδα που
είδε μέσα απ’ αυτόν να δικαιώνεται το παράτολμο σχέδιο απόδρασης από τη
διαγραφόμενη επίγεια κόλαση και να ανοίγεται μπροστά της μια ζωή όπως της
άξιζε. Η αντίστασή της στην οριοθετημένη από άλλους μοίρα της, της χάρισε
προοπτική ευτυχίας και έναν μοχλό επανεκκίνησης. Έγινε ερωτευμένη σύζυγος,
έγινε ευτυχισμένη μητέρα. Μόνη της διάλεξε τη ζωή, η ίδια χάραξε το μέλλον της.
Η Πέρσα τής πρόσφερε την ομπρέλα προστασίας και ο αγαπημένος της, την αφοσίωση
και την αγάπη.
Ο
συγγραφέας σε όλο το βιβλίο σχοινοβατεί ανάμεσα σε αντιθετικά ζευγάρια.
Μοιράζεται ανάμεσα στην αισιοδοξία και την απόγνωση, την ελπίδα και την
παγίδευση, τη λιακάδα και τη συννεφιά. Η Ισμήνη νιώθει ελεύθερη και δυνατή,
περιορισμένη όμως στους τέσσερις τοίχους που θα την προστάτευαν από τους
διώκτες της. Ένα σκοτεινό καφκικό περιβάλλον στήνει χορό στο καταφύγιο-φυλακή
της ηρωίδας μέσα από την ατμοσφαιρική πένα του Γιάννη Φιλιππίδη. Εκεί
εναλλάσσονται μαεστρικά η ένταση με τη γαλήνη, η αισιοδοξία με τη ματαίωση, το
θάρρος με τον φόβο.
Η
δίψα για ζεστή ανθρώπινη επαφή και η ανάγκη για έναν αέρα ελευθερίας, οδηγούν
τους ήρωες σε υπέρβαση του εαυτού τους. Οι νεαρές ζωές τους ποτισμένες από
στέρηση και πόνο αναζητούν ασφαλές μονοπάτι, χτίζοντας μια ονειρεμένη ζωή.
Όμως, με τη μοίρα δεν παίζει κανείς. Μπορεί η Ισμήνη να ακύρωσε μια
προδιαγεγραμμένη μίζερη πραγματικότητα, το πεπρωμένο της, όμως, της στέρησε μια
μακρόχρονη και ευτυχισμένη ζωή. Η τραγικότητα της ηρωίδας πιστοποιεί το γεγονός
ότι τις περισσότερες φορές τη μοίρα μας δεν την διαλέγουμε ούτε την προκαλούμε
εμείς οι ίδιοι. Το άνοιγμα στο καινούργιο και η αναζήτηση της αληθινής ζωής,
μπορεί να σου προσφέρει το δικαίωμα να είσαι ελεύθερος, δεν μπορεί ωστόσο πάντα
να σε απαλλάσσει από το πεπρωμένο σου.
Ο
Γιάννης Φιλιππίδης είναι βαθύς γνώστης της τέχνης της δημιουργικής γραφής. Μας
έχει δώσει πολλά και ασφαλή δείγματα των λογοτεχνικών του δυνατοτήτων.
Δεικτικός κι ευαίσθητος, διεισδυτικός και ατμοσφαιρικός, καρφώνει επιλεκτικά
τις λέξεις μία-μία στο χαρτί δίνοντας πνοή στην έμπνευση αλλά και στα βυθισμένα
προσωπικά του βιώματα.
Το
τελευταίο δημιούργημά του, εκτός των άλλων, αποτελεί έναν ύμνο στις μικρές
στιγμές της καθημερινότητας που νοηματοδοτούν την ίδια τη ζωή. Αυτές οι στιγμές
είναι οι φωτεινές ρωγμές στα τείχη που υψώνει η πολυπλοκότητα της ζωής.
Παράλληλα, ο συγγραφέας αποτυπώνει με ξάστερο και αποκαλυπτικό τρόπο την
ηθογραφία της εποχής, ενώ προχωρά σε μια προσεκτική θεώρηση του ζοφερού
πολιτικού κλίματος, που περιβάλλει και καθορίζει τη ζωή των ηρώων. Ο τίτλος του
μυθιστορήματος συνομιλεί αριστουργηματικά με το περιεχόμενο. Οι λιακάδες είναι
το ξέφωτο μιας ξέγνοιαστης ζωής απέναντι στον σκιώδη και ανήλιαγο βίο των ηρώων
του. Μια πρόταση ανάσας σ’ ένα πνιγηρό μικρόκοσμο.
Κάποτε
διάβασα σ’ έναν τοίχο το εξής ευρηματικό σύνθημα: «Οι όμορφες μέρες δεν έχουν
τον ήλιο ανάγκη». Θα πρόσθετα ότι αυτόν τον ήλιο, θα πρέπει ο καθένας μας να
τον αναζητήσει μέσα του. Όπως οι ήρωες αυτού του βιβλίου.
Ο
Γιάννης Φιλιππίδης με το ηλιοφώτιστο μυθιστόρημά του, εξακολουθεί να μας
χαρίζει νέες δυνατές συγκινήσεις. Αξίζει να διαβαστεί απ’ όλους.
•
Mάθετε περισσότερα για το μυθιστόρημα, διαβάστε τις 20 πρώτες του σελίδες,
αποκτήστε το εύκολα, εδώ:
